De zoektocht naar authenticiteit in onze media gaat gestaag door. Bij voorkeur wordt de rol van een transvrouw, gespeeld door een transvrouw en de rol van een homoseksuele man, gespeeld door een homoseksuele man. Niet alleen binnen de LHBTI+ gemeenschap, maar ook daarbuiten. Bijvoorbeeld het spelen van een rol over iemand met autisme, door een acteur die zelf ook autisme heeft.
Dit bloeit in recentere jaren steeds meer op en het succes hiervan is onmiskenbaar. Films en series als Pose, RuPaul’s Drag Race, A Fantastic Woman en zoveel meer hebben gretige aftrek of vallen in de prijzen en vormen langzamerhand steeds meer onderdeel van het mainstream media aanbod. De LHBTI+ gemeenschap is een veelal loyale en gewillige groep fans en de marketing zet hier flink op in. Helaas niet altijd met de beste intenties en dan heb ik het niet over pinkwashing (ook wel regenboogkapitalisme).
Queerbaiting wordt online doorgaans omschreven als een marketing techniek waarbij er gehint wordt naar ‘queerheid’ (LHBTI+ status, bijvoorbeeld een romance tussen mensen van gelijk geslacht) zonder dat ook werkelijk expliciet te tonen, benoemen of uit te diepen. Het wordt op beeld of papier nooit feitelijk onderdeel van het verhaal. Het doel hiervan is veelal om LHBTI+ mensen of anderzijds geïnteresseerden net genoeg te geven om de interesse te wekken en ze aan het lijntje te houden. Hiermee wordt het een soort omgekeerde teruggang naar hoe de gemeenschap in voor de recentere decennia aan hun representatie kwam: door te kijken in de marges en te lezen tussen de regels door.
Op sociale media zie je dit wanneer cis-hetero mannen opzettelijk romantisch of intiem doen naar elkaar om bij het publiek de suggestie te wekken dat ze pan, bi of homo zouden kunnen zijn. Hiermee verbreden ze hun mogelijke publiek naar ook een gedeelte van de LHBTI+ gemeenschap ondanks dat de suggestie die ze wekken, totaal niet authentiek is. Het is puur voor kliks en views. In TV en film wordt soms het uitbeelden van een LHBTI+ karakter door een acteur die niet LHBTI+ is, als queerbaiting gezien.
Is het werkelijk schadelijk? Is het een vorm van misbruik of uitbuiting? Ligt het aan de gemeenschap zelf die zich te makkelijk laat meevoeren met alles (al dan niet suggestief) regenboog? Maakt het überhaupt uit?
Iedereen heeft hier uiteindelijk hun eigen en andere ideeën over. Duidelijk is wel dat het algemeen gangbare gedachtegoed is dat queerbaiting op z’n minst onwenselijk is omdat het over de rug van de LHBTI+ gemeenschap gaat, zonder er zelf deel van uit te maken of er iets positiefs aan toe te voegen. Influencers, acteurs en andere zichtbare figuren worden zodoende kritisch bekeken en in sommige gevallen (al dan niet terecht) veelvuldig gewezen op het misbruik maken van de gemeenschap voor eigen gewin. Deze terechtstelling - die zich veelal op de sociale media voltrekt - heeft soms echter het tegenovergestelde effect.
Eind 2022 werd Kit Connor (bekend van de serie Heartstopper) beticht van queerbaiting wat ertoe heeft geleid dat hij zich genoodzaakt voelde uit de kast te komen als biseksueel met de nodige kritiek van zijn kant richting fans. Hij was voorheen juist altijd publiekelijk terughoudend over het labelen zijn eigen seksualiteit. Connor is ook niet de enige die zichzelf publiekelijk heeft moeten uiten over hun eigen seksualiteit onder deze omstandigheden.
We zien nog steeds dat er een verharding van het sociale en politieke klimaat optreedt wat ook de LHBTI+ gemeenschap zeker niet buiten schot houdt. Met name trans, intersekse en non-binaire personen staan in veel landen onder de loep. De zoektocht naar authenticiteit en normalisering is dan ook goed, nodig en helaas nog lang niet voorbij. Queerbaiting is daarbij slechts een van vele hordes om de representatie puur te houden. Wel is het te hopen dat we ondertussen niet ons doel voorbij schieten.
Geschreven door Peter Schaap
Comments